SU
Su, yaşam için en hayati besin maddesidir ve doğumda vücut kütlesinin %75’ini oluşturur. Besinlerin taşınması ve iletilmesi için bir ortam sağlanması, vücut sıcaklığının düzenlenmesi, eklemlerin, gözlerin ve iç kulakların yağlanmasını içeren tüm ana fizyolojik fonksiyonlarda rol oynar. Yavrular, sütten kesimden önce ihtiyaç duydukları suyu anne sütü ile alırlar ve bu süreden sonra, büyüklüklerine uygun bir kapta taze içme suyuna erişimleri sağlanmalıdır.
ENERJİ
Büyüyen yavrular, kilogram başına yetişkinlerin iki katına kadar ulaşabilen diyet enerjisine gereksinim duyarlar. Bu gereksinim doğumdan hemen sonra oldukça yüksek iken, köpek büyüdükçe ve olgunlaştıkça giderek azalır. Aşırı diyet enerjisi, uygun iskelet gelişimi için çok hızlı olan bir büyüme hızını destekleyebilir ve bu da iri ve dev ırklarda iskelet bozuklukları sıklığının artmasına neden olur. Yağ, protein ve karbonhidratlara nazaran yaklaşık iki kat daha fazla kalorik etkiye sahip olduğundan, diyet yağı, aşırı enerji alımında birincil katkıda bulunan unsurdur. Aşırı enerji sadece hızlı büyümeyle sonuçlanmakla kalmaz, yavru köpeklerin ihtiyaçlarını aşan diyet enerjisi yağ olarak depolanır ve bu nedenle yavrular ilerleyen yaşlarında obeziteye yatkın hale gelir. Yavruların yeterli düzeyde enerji alımlarının kontrolü için periyodik olarak ağırlık takipleri kadar genel anlamda dış bakıdan görünüşlerinin de sürekli olarak izlenmesi önemlidir. Vücut yapılarının yağ birikimi anlamında incelenmesinde beden kondisyon skorlaması (BKS) yapılır. BKS; vücutta yağ şeklinde deri altında depolanan yağın izlenmesine yardımcı olmaktadır. Dolaylı olarak da hayvanın gereksiniminden fazla enerji alıp almadığının da denetlenmesine yardımcı olur. Büyüme sırasında uygun bir BKS’nin sürdürülmesi, yalnızca yavrunun obezitesinden kaçınmasına değil, aynı zamanda aşırı büyüme oranlarının kontrol edilmesine yardımcı olur.
PROTEİN VE AMİNO ASİTLER
Protein, büyüme için vücudun gereksinim duyduğu yapı taşları olan amino asitlerin vücuda alınmasını ve sentezlenmesini sağlar. Yavru köpeklerin yetişkin köpeklerden önemli ölçüde daha fazla protein gereksinimleri vardır ki bu özellikle 14 haftalık olana kadar görülen hızlı büyüme aşamasında önemlidir. Yetersiz bir protein kaynağı, zayıf büyüme ve gelişmeye neden olacaktır. Yavru köpeğin yeterli miktarda toplam protein almasını sağlamanın yanı sıra, doğru amino asitleri doğru miktarlarda alması da önemlidir.
Aşırı protein alımı büyüme için gereksinim duyulanın üzerinde olduğundan enerjiye dönüştürülerek ön görülenden daha hızlı büyüme ile sonuçlanır. Tüketilen diyetteki protein miktarının dışında aşağıdaki özellikler de ürünlerin protein kalitesini göstermektedir;
• Esansiyel amino asitlerin profili,
• Sindirilebilirlik,
• Biyo-yararlanım.
Yavruların sentez edemedikleri ve mutlak suretle diyetle alınması gereken 10 esansiyel amino asit vardır. Bu amino asitlerden bazıları aşağıda detaylandırılmıştır:
· Lizin
Vücutta protein sentezi için kullanılan bir amino asittir, dolayısıyla yeni dokular üretilirken ve büyüme sırasında hayati önem taşır. Eksikliğinde; yetersiz büyüme oranı ve azalan gıda alımı; fazlalığında kas titremeleri ve kusma gibi belirtilere neden olur.
· Triptofan
Bu amino asit köpeklerde, niyasinin (B3 vitamini) öncül maddesidir. Aynı zamanda hayvanın ruh halini ve uyku düzenini dengelemek için etki eden serotonin ve melatonin üretimi için de gereklidir. Triptofan aynı zamanda bir protein yapı taşıdır ve büyümekte olan yavrudaki bu amino asit eksikliğinde yetersiz kilo artışı şekillenir.
· Metiyonin
Metiyonin genellikle diyet formülasyonunda ilk sınırlayıcı amino asittir. Hem sistein hem de taurin için önemli bir öncül maddedir. Karnitin üretiminde rol oynar. Metiyonin eksikliği, gıda alımında ani bir düşüşe, ciddi kilo kaybına ve cilt problemlerine yol açabilir.
YAĞ VE YAĞ ASİTLERİ
Protein veya karbonhidrat ile karşılaştırıldığında gram başına yaklaşık iki kat daha fazla kalori ile yağ, yüksek derecede konsantre bir enerji kaynağını temsil eder. Bu nedenle, yavru köpekler enerji sağlamak için yetişkin köpeklerle karşılaştırıldığında daha yüksek bir günlük yağ gereksinimine sahiptir. Yağların bazıları yavruların sağlıklı gelişimi için gerekli kabul edilen yağ asitleri zincirlerinden oluşur:
· Dokosahekssaenoik asit (DHA) ve eikosapentaenoik asit (EPA) –
(Omega-3 Yağ Asitleri)
Bu çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA), omega-3 yağ asitleri olarak da adlandırılır ve hem yavru hem de yetişkin köpeklerde mama ile alınımları esastır.
· Linoleik asit ve araşidonik asit – (Omega-6 Yağ Asitleri)
Yavruların sağlıklı bir cilt ile tüy örtüsü geliştirmesi ve bunları koruması için gerekmektedir. Yetişkin köpekler linoleik asitten yeterli miktarda araşidonik asit sentezleyebilse de, yavru köpeklerde bu yeterince gerçekleşmez. O nedenle yavrular için hazırlanan diyetlerde gerekli olan araşidonik asidin mamada bulunması önemlidir.
MİNERALLER
Köpeklerde diğer tüm memelilerde olduğu gibi, kas ve iskelet sistemi yaşam boyunca sürekli değişir, ancak bu değişiklikler yaşamın ilk birkaç ayında en hızlı şekilde gerçekleşir. Cinsel olgunluk yaşı türler arasında farklılıklar gösterse de genel olarak 12 ile 18 ay arasındadır. İskelet sistemi fiziksel ve metabolik değişikliklere karşı özellikle ilk 12 aylık periyotta oldukça duyarlıdır, çünkü bu süre zarfında metabolik aktivite artmıştır. Gelişimin bu aşamasında hasar meydana gelirse, yetişkin köpeğin yapısal sağlamlığı etkilenebilir ve bu da duruş ile yürüme bozukluklarına veya büyüme geriliğine neden olabilir. İskelet gelişimi de dahil olmak üzere optimum büyüme, iyi genetiğin, doğru ortamın ve dengeli beslenmenin (enerji‐protein oranı, mineraller ve vitaminler) kombinasyonuna bağlıdır. Beslenme, kesinlikle optimal büyümedeki en önemli faktörlerden biridir ve birçok bilimsel çalışma, gelişimin hem yetersiz hem de aşırı beslenmeden olumsuz etkilenebileceğini göstermiştir. Modern ticari evcil hayvan mamalarının ortaya çıkmasıyla birlikte, gelişimsel iskelet hastalığının (DOD) bir nedeni olarak besin eksikliği neredeyse ortadan kaldırılmıştır. Günümüzde aşırı besleme yapılması nedeniyle oluşan vakaları daha fazla görmekteyiz.
Yavruların yetişkin köpeklerden farklı mineral gereksinimi vardır. Özellikle sağlıklı kemik ve diş gelişimi açısından gerekli olan minerallerin (örneğin; kalsiyum ve fosfor) yeterli miktarlarda karşılanması son derece önemlidir.
· Kalsiyum ve Fosfor
İskelet gelişimini etkileyen en temel unsur kalsiyum: fosfor (Ca: P) oranıdır. Hem kalsiyum hem de fosforun miktarları ve bu minerallerin dengesi, büyüme aşamasında kemik ve dişlerin aktif oluşumundaki rolleri nedeniyle yavrularda özellikle önemlidir. Kalsiyumdaki yetersizlik veya fazlalık, ciddi ağrıya neden olabilecek anormal kemik gelişimi ile sonuçlanır. Özellikle iri ve dev ırk köpekler, diyetlerdeki aşırı kalsiyuma karşı duyarlıdır ve bu nedenle diyetleri daha sıkı kontrol gerektiren hayvanlardır. Ayrıca diyetle alınan aşırı miktardaki kalsiyum, fosforun emilimini azaltmakta ve eksikliğine neden olmaktadır. Bu mineraller ile doğrudan ilişkili olan ve özellikle büyüyen yavrularda D vitamini gereksinimlerinin de özel olarak formüle edilmiş mamalar ile karşılanması önemlidir.
· Çinko
Çinko cilt sağlığı ve protein metabolizmasında rol oynar. Yavruların uygun bir çinko alımına sahip olmaması durumunda, büyümeleri zarar görür ve ayak tabanlarında lezyonlar görülebilir.
· Demir
Demirin birincil rolü, vücuda oksijeni taşımaya yarayan hemoglobin ve miyoglobinin sentezlenmesidir. Demir ayrıca, enerji üretiminde gerekli olan bir dizi enzim sisteminde de işlev görür. Büyüme sırasında köpek yavruları çok sayıda kırmızı kan hücresi üretmektedir, bu nedenle demir ihtiyacı yetişkin köpekler için olduğundan daha fazladır. Bir köpek yavrusu, zayıf büyüme, uyuşukluk, halsizlik ve ishal gibi belirtileri yeterli demir alamıyorsa gösterebilir.
VİTAMİNLER
Yavruların yetişkin köpeklerden farklı vitamin gereksinimleri vardır.
· D vitamini
İnsanların aksine, köpekler güneş ışığını kullanarak D vitaminini aktif formata dönüştüremezler ve bu nedenle bu vitamini sağlamak için diyetlerine güvenirler. Kalsiyum ve fosfor mineralleri ile olan yakın ilişkisinden dolayı kemik ve iskelet sağlığı açısından önemlidir. D Vitamini metabolitleri kalsiyum metabolizmasını ve dolayısıyla büyüyen hayvanların iskelet gelişimini düzenler. Bu metabolitler, kalsiyum ve fosforun bağırsaktan emilimine yardımcı olur. Ticari mamalar, D vitamini eksikliğini (raşitizm) çok nadir hale getiren, yeterli miktarda D vitamini içerir. Büyüyen köpeklerde D vitamini takviyesinden kaçınılmalıdır, çünkü artan kalsiyum ve fosfor emiliminden dolayı normal iskelet gelişimini bozabilir.
· A vitamini
Sağlıklı görme için gerekli olan A vitamini aynı zamanda protein sentezine de katılır ve bu nedenle büyüme sırasında hayvanlar için kritik öneme sahiptir.