Yeni Doğandan Yetişkine Yavruların gelişimi dört farklı aşamaya ayrılabilir:
· Yeni doğan dönemi,
· Geçiş dönemi,
· Sosyalleşme dönemi ve
· Ergenlik dönemi.
Bu gelişim dönemlerini yetişkinlik izlemektedir.
Yeni Doğan Dönemi (Doğumdan 2 haftalık yaşa kadar)
Bu süre zarfında yavru köpekler tamamen annelerine bağımlıdırlar. Bu aşamada, bir yavru köpeğin zamanının çoğunluğu ya uyumak ya da yemek yemek için harcanır. Yavruların gözleri ve kulakları, doğduklarında kapanır, ancak dokunmaya ve koklamaya duyarlıdır. Gözler yaklaşık 10 günlükken açılır, ancak yavrular geçiş dönemine (iki ila üç haftalık) kadar hafif ve hareketli uyaranlara cevap vermezler. Bu dönemde köpek yavruları yalnızca anneden süt emerek beslenebilir. Yavruların, anne sütünde, doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde kolostrum adı verilen yoğun kıvamlı ve antikorlarca zengin sıvıyı kullanmaları esastır. Bu sayede çevredeki patojen organizmalara karşı direnç kazanmış olacaktır. Yeni doğan yavruların hareketleri kısıtlıdır ve yalnızca yavaş hareket edebilirler. Vücutlarının ağırlığını henüz tam olarak taşıyamazlar. Hayatın bu ilk basamağında en çok gereksinim duyduğu besin maddelerini, bağışıklığı sağlayacak antikorları ve sıvıyı aldığı anne sütü yavru için vaz geçilmez bir unsurdur. Hem annesinin yanında güvende hissetmesi ve vücut ısısını koruması hem de bu besin maddelerini alabilmesi için sürekli olarak annesini izleme eğilimindedir. dunun ağırlığını henüz kaldıramıyor ve destekleyemiyorlar. Bu dönemde bir köpek yavrusu aktif olarak annesini arayacaktır. Annesine bu kadargereksinimi olan bir yavru köpeğin bu hassas dönemde annesinden ayrılmadan beslenilmesi tavsiye edilir*.
*Not: Bir nedenle eğer ayrılmış ise veya öksüz kalmış ise bu dönemde çok fazla ilgiye ve bakıma gereksinim duyacaktır. Süreç içinde gerek duyduğu besin maddelerini alabilmesi için özel bir besleme programına ve kendisine özgü hazırlanmış süt tozlarının temin edilmesi gerekecektir.
Geçiş Dönemi (2 ila 3 haftalık yaş)
Bu aşama bir hafta kadar sürer ve köpek yavrusu için önemli bir değişim zamanıdır. Bu süre zarfında gözler ışığa ve harekete cevap vermeye başlar. Hareket becerileri gelişir ve köpek yavruları yürümeye ve ayakta durmaya başlar. Bu dönemde, hırıltı, kuyruk sallama ve oyun oynama gibi sosyal davranışlar gelişmeye başlar. Araştırmacı davranış da başlar ve geçiş döneminin sonunda yavrular insanlara ve diğer hayvanlara cevap verir. Uyuklama ve çiğneme davranışları da gelişmeye başlar. Yavrular, bir yandan annelerinin sütünü almaya çalışırken, tüm beslenmeleri hala anne sütünden gelse de, bir yandan da anneye verilen mamaya karşı biraz ilgi göstermeye başlar. Geçiş döneminin sonunda, yavru köpekler, annelerinin uyarılması olmadan idrara çıkma ve dışkılama yapabilir ve genellikle bunu yapmak için yuvadan ayrılabilir.
Sosyalleşme Dönemi (3 ila 12 haftalık yaş arası)
Bu dönem sonraki yaşamında köpeğin çevreye ve insanlara karşı davranışları üzerine olumlu veya olumsuz etkilerinin olduğu oldukça hassas ve kritik bir dönemdir. Yavru köpek açısından bir nevi geçiş aşamasıdır ve özellikle sosyal davranışlarında değişimlerle doludur. Bu aşamada birçok davranış değişikliği meydana gelir. Bunlardan en kayda değer olanı oyun oynama sinyallerini vermesidir. Araştırmacı davranış da artmaya başlar. Yavru köpekler yeni insanlara ve durumlara ilgi göstermekte ve isteyerek insanlarla etkileşime girmektedir.
Sosyalleşme dönemi özellikle yetişkin köpekte istikrarlı bir mizacın gelişmesinde etkilidir. Bu aşamada, köpek yavruları yeni durumları ve çevreleri deneyimlemeye çok isteklidir ve yeni koşullara karşı sosyalleşme alışkanlığının kazandırılması ileriki yaşamı açısından olumlu olacaktır. Yetişkin köpeklerde gözlenen birçok sosyal ve davranışsal sorunun, yavru gelişiminin bu aşamasındazayıf tedavi veya yetersiz etkileşim ile bağlantılı olduğuna inanılmaktadır. Yavruların gerekli deneyime sahip olmaması durumunda, daha sonra korku ile yeni durumlara yaklaşabilirler.
Oldukça aktif olarak geçirdikleri bu dönemde yavrular daha az uyumaya ve daha fazla oynamaya başlar. Hem çöplerini hem de cansız nesneleri çarpma, sallama ve takip etme gibi yırtıcı eylemler sergilerler. Bu aşamada yavrular ısırma eylemini kontrol etmeyi öğrenmeye başlarlar. Çeşitli isteklerini, örneğin; oyun oynamak gibi, farklı şekillerde sesler çıkararak, havlayarak veya hırlayarak belirtmeye başlarlar.
Yavru köpeklerin süt dişleri üç ila dört haftalıkken ortaya çıkmaya başlar ve köpek yavruları gittikçe katı yiyecekler yem eğilimine geçerler. Katı yiyecek geçişini kolaylaştırmak adına her zaman içme suyuna ulaşmalarına imkan tanıma ve annelerini emzirme alışkanlıklarından yavaş yavaş vazgeçirmek gerekmektedir. Sonuç olarak altı ila sekiz haftalıkken tamamen sütten kesilecektir.
Yavruların annelerini ve ilk bulundukları ortamı bırakıp yeni evlerine gitmeleri için en uygun zaman yaklaşık sekiz haftalıktır. Bundan daha erken annesinden ayrılmak bir köpek yavrusunun tam olarak sütten kesilemeyebileceği ve annesi ile kardeşleri arasındaki önemli sosyal gelişim zamanını kaçıracağı için zararlı olabilir. Sürecin daha uzatılması ise, yeni sahipleri ile temel ilişkileri kuracağı en kritik dönemlerden biri olan sosyalleşme evresini kaçırmaları anlamına gelebilir.
Ergenlik Dönemi (12 haftalık yaştan yetişkinliğe kadar)
Ergenlik dönemine gelindiğinde, esasen bir yavru artık büyük değişikliklerin çoğunu yaşamıştır. Bununla birlikte, hala büyüyor ve sahibinin çok kolay fark edemeyeceği bir takım fizyolojik değişiklikleri yaşamaya devam ediyordur. Tüm duyu organları bu evrenin başlangıcında tamamen gelişmiştir ve büyüme hızı yavaşlar. Süt dişleri yetişkin dişlerle değiştirilir ve bu süreç genellikle yedi aylıkken tamamlanır. Yavrular yetişkinlere altı aylıkken benzer motor becerilerine sahiptir, ancak bu köpeğin cinsine, cüssesine ve bulundukları çevreye göre değişebilir. Bu süreçte hayvanın sosyalleşmesi devam ettirilmeli ve aynı zamanda hareket ve davranışları ciddi bir eğitim programı ile kontrol altınaalınmalıdır. Yavruların bir kişiye veya obje karşı ilgi gösterdikleri ve dikkatlerini verebildikleri süreler Bu nedenle, eğitim kısa, tutarlı ve eğlenceli olmalıdır. Cinsel olgunluk açısından dişilerin ilk kızgınlıklarını göstermeleri ve çiftleşmeye hazır hale gelmeleri genellikle altı ila yedi ay arasındaki sürede olur. Ancak erkeklerin dişiye ilgi göstermeye başlamaları bu sürelerden önce de gerçekleşebilir. Unutulmaması gereke nokta, her ne kadar cinsel olarak olgun olmalarına ve belki de ergin vücut boyutlarına yakın olmalarına rağmen, köpek yavrularının hala gelişmekte oldukları ve bu aşamada yetişkin sayılmadıklarıdır. Hayvan sahiplerinin kısırlaştırma seçeneklerini zamanlama açısından Veteriner Hekimler ile tartışması açısından bu iyi bir zamandır.
Ergenlik süresinin uzunluğu, cins büyüklüğüne göre değişir. Küçük ırklar yetişkinliğe yaklaşık bir yılda ulaşırken, büyük ve dev cüsseli köpekler daha yavaş olgunlaşır ve 18 ila 24 aya kadar tamamen yetişkin kabul edilmez.
Yavruların yetişkin köpeklere göre farklı beslenme gereksinimleri vardır ve yavruların büyüme için uygun bir diyet almaları önemlidir. Yavruların doğru hızda büyümelerini desteklemek için uygun miktarda kalori almaları da önemlidir. Enerji gereksinimleri cinse göre değişmekle birlikte, yeni sütten kesilmiş köpek yavruları, yetişkin köpeklere kıyasla vücut ağırlığının kilosu başına yaklaşık iki kat daha fazla enerjiye gereksinim duyarlar. Bu oran, yavrular yetişkin vücut ağırlığının %50’sine ulaştığında ergin gereksiniminin 1,6 katına, yetişkin vücut ağırlığının %80’ine ulaştığında ise 1,2 katına düşer. Yavruların kilokalori değerlerinde enerji gereksinimleri tahminini farklı rehber ile sunulmaktadır. Önemli olan husus, bunların aslında sadece bir rakam olduğuna dikkat etmek ve ideal bir vücut kondisyon skoru elde etmek için köpek yavrularının büyüme hızına göre ayarlamalar yapılması gerekliliğidir. Bu noktada yavrunuzun sağlıklı gelişimi açısından süreç içinde düzenli olarak Veteriner Hekim’e danışmanız tavsiye olunur.
Küçük yavruların midesi küçük olduğundan, yüksek kalorili gereksinimlerini karşılayabilmelerini sağlamak için sık sık küçük öğünler sunmak önemlidir .
Gelişim süreçlerine göre yavru köpek besleme çizelgesi | |
|---|---|
Doğumdan üç haftalık yaşa kadar | Sadece anne sütüne tüketirler. Anne sütü yoksa mutlak suretle bu dönemki gereksinimlerine göre formüle edilmiş özel süt ikame mamaları (süt tozu) ile beslenmeleri gereklidir. |
Üç haftadan sekiz haftalık (sütten kesim) yaşa kadar | Yavrular katı yiyecekler almaya başlar. Annelerini emmedikleri zamanlarda tüketimlerine uygun mamaya serbestçe erişmesine izin verilmelidir. Sütten kesmenin ikinci aşaması sırasında, yavrularını anneleri olmadan beslemeniz önerilir. Bu sayede annenin yavruların mamasını da yemesini ve yavruların yetersiz beslenmesinin önlenmesi sağlanmış olunur. |
8 haftalık yaştan dört aylık yaşa kadar | Yavrular, 16 saat boyunca her 4 saatte bir, ilk öğün sabah erkenden verilir. On hafta sonra öğün sıklığı, günde dört ila üç öğün arasında kademeli olarak azaltılabilir. |
Dört aydan altı aylık yaşa kadar | Yemek sıklığı günde iki kez şeklinde azaltılabilir. |
Altı aylık yaştan sonra | Yetişkin besleme rejimine (günde bir veya iki öğün yemek) geçiş işlemi kademeli olarak yapılmalıdır. |